لاستیک سایی چیست؟
بررسی دوره ای تایرهای خودرو از لحاظ میزان فشار باد و همچنین مقدار سایش و چگونگی نحوه سایش ازجمله کارهای ضروری است که هر راننده ای باید در طول استفاده از وسیله نقلیه خود به طور دائم انجام دهد. نحوه سایش آج لاستیک باید همواره به صورت یک نواخت و هم اندازه در تمام سطح تایر انجام شود تا یک تایر بتواند نهایت کارکرد و عملکرد خود را در طول استفاده داشته باشد. هرگونه سایش نامتقارن و غیر یکنواخت در آج تایر را لاستیک سایی مینامند و عوامل زیادی درنحوه ایجاد لاستیک سایی تاثیر گذار میباشند که درادامه به معرفی و نحوه جلوگیری این عوامل خواهیم پرداخت.
انواع لاستیک سایی و عوامل ایجاد آن
لاستیک پرباد (لاستیک سایی در قسمت میانی آج تایر)
لاستیک سایی در وسط آج تایر نشان دهنده پرباد بودن تایر در قسمت مرکزی آن است. فشار زیاد باد در این قسمت موجب کروی شدن سطح لاستیک و درنتیجه سایش در قسمت وسط آج لاستیک میشود.
لاستیک کم باد (لاستیک سایی در گوشه های آج)
سایش لاستیک در کناره ها نشان دهنده کم بودن بیش ازحد فشار باد استاندارد برای لاستیک مورد نظر است. وقتی تایر کم باد باشد فشار وارد شده به دیواره ها افزایش پیدا میکند و در نتیجه تماس تایربا جاده در کناره های آج با فشار بیشتری همراه میشود که باعث سایش از دو طرف تایر میشود.
زوایای تو این و تو اوت (لاستیک سایی لبه های تیز)
نشانه زاویه Toe (همگرایی و واگرایی) که بیش از اندازه مثبت یا منفی است و باعث خراش یا تیزی لبه تایرها می شود که می توان به وسیله دست کشیدن روی کناره دندانه یا هر شیار متوجه آن شد.
لبه تیز داخل یک دندانه نشان دهنده زاویه تواین (همگرایی) بیش از حد است. همچنین لبه تیز بیرون یک دندانه نشان دهنده تو اوت (واگرایی) بیش از اندازه است.
به خاطر این که تغییر زاویه های کمبر و کستر تنظیم زاویه Toe (همگرایی و واگرایی) فرمان را تحت تاثیر قرار می دهند، Toe همیشه آخرین زاویه ای است که در عملیات میزان فرمان تنظیم می شود.
هرگونه تغییر در زوایای کمبر و کستر بلافاصله زاویه Toe را تغییر می دهد. هندسه زاویه Toe به شدت با تغییر ارتفاع فنرها و سیستم تعلیق تحت تاثیر قرار می گیرد.
پله کردن سطح تایر
پله شدن لاستیک روی سطح آج های لاستیک نشان دهنده سیستم تعلیق معیوب یا خراب است. کمک فنرهای خراب و یا بهم خوردن بالانس تایرها نیز می توانند منجر به پله شدن لاستیک شود؛
کمک فنرها ایجاد کننده نیروی عمودی روبه پایین هستند و معیوب بودن انها باعث فشار بیش از حد به یک نقطه از تایر میشود. وقتی تایرها بیش از اندازه حرکت داشته باشند پله شدن روی آن ها نمایان می شود. همچنین کم بودن حرکت تایر نیز میتواند این مشکل را ایجاد نماید.
مشکل در فرمان خودرو
فرمان خودرو توسط یک سری قطعات و اتصالات به چرخهای جلو خودرو متصل شده است . از همین رو اگر فرمان خودرو تحت امر راننده نباشد و به سمتی کشیده شود مشکلی وجود دارد که این مشکل باعث لاستیک سایی در تایر ها خواهد شد.
یکی از دلایل کشیده شدن فرمان به یک جهت میزان نبودن باد تایرها میباشد که با تنظیم کردن آن مشکل بر طرف خواهد شد. اما اگر باد لاستیک ها میزان بود ایراد در میل فرمان ، جعبه فرمان و غیره خواهد بود که باید توسط فرد متخصص تعمیر و رفع شود.
اما عدم تنظیم فرمان و زاویه چرخها در جهت های گوناگون و نسبت به همدیگر از دیگر دلایل این مشکل است. زوایای چرخهای خودرو از لحاظ عمود بودن با سطح جاده و همچنین دید از روبرو به سه دسته کمبر ،کستر و تئو تقسیم میشوند.
زاویه کمبر زاویه‌ای است که حاصل از امتداد فرضی خط عمود بر سطح جاده و امتداد تایر (با دید از جلو به خودرو) مشاهده میشود. اگراز دید روبرو قسمت بالایی تایر نسبت به خط فرضی عمود به سمت داخل خودرو کج شده باشد زاویه کمبر مثبت و اگر روبه بیرون خودرو باشد زاویه کمبر منفی است و اگر تایر کاملا عمود بر سطح باشد زاویه کمبر صفر است.در طراحی خودرو ها برای پایداری بهتر در پیچهای تند همواره از مقدار کمی زاویه کمبرمثبت استفاده میکنند.زاویه کمبردر چرخ های عقب میتواند به دو صورت ثابت و قابل تغییر وجود داشته باشد در خودرو های که در محور عقب از اکسل یکپارچه استفاده میکنند زاویه کمبر به صورت ثابت وجود دارد و در خودروهای که از سیستم فنر بندی مستقل استفاده میکنند زاویه کمبر عقب تغییر پذیر است در این نوع از خودروها با افزایش وزن خودرو زاویه کمبر مثبت بیشتر شده که سبب لاستیک سایی تایر در قسمت داخلی خواهد شد.
زاویه کستر مقدارانحراف کمک فنرو محور فرمان از( دید بغل )نسبت به خط فرضی عمود بر سطح جاده میباشد ،اگر انحراف به سمت داخل خودرو باشد زاویه مثبت و اگرانحراف به سمت بیرون خودرو باشد زاویه منفی خواهد بود،زاویه کستر سبب حرکت خودرو در مسیر مستقیم خواهد شد که در بیشتر خودرو ها قابل تنظیم نیست.این زاویه اکثرا در تصادفات و یا ضربه شدید به سیستم تعلیق خودرو از حالت استاندارد خارج میشود و با تعویض قطعات معیوب قابل تعمیر است.
زاویه تئو یا همگرایی(تو این)واگرایی(تو اوت)،اگر از دید بالای چرخ ها دو خط موازی در راستای تایرها رسم کنیم خواهیم زاویه ای که انحراف قسمت جلوی تایرها با خط فرضی ایجاد میکند را تئو مینامند،اگر زاویه چرخها روبه داخل خودرو باشد زاویه تو این و اگر روبه بیرون خودرو باشند زاویه تو اوت نامیده میشود. این زاویه به بازگشت فرمان به مسیر مستقیم پس از چرخش کمک میکند و تغییر در آن موجب لاستیک سایی خودرو به صورت نامتقارن و پله ای میشود.
تمامی زوایا فوق می تواند در لاستیک سایی و عمر مفید لاستیک ها تاثیر مستقیمی داشته باشد از همین رو یک مکانیک مجرب باید توسط دستگاه هایی خاص تمامی این زوایا را تنظیم نماید تا لاستیک سایی به کمترین میزان ممکن برسد . توجه داشته باشید تنظیم غیر اصولی و خود سرانه که برخی از مالکان خودرو بدلیل زیبایی و یا شتاب بیشتر خودرو انجام می دهند علاوه بر افزایش مصرف سوخت باعث لاستیک سایی خواهد شد.
بالانس نبودن چرخها
رینگ و لاستیک خودرو با تمامی متعلقات حدود 20 کیلوگرم وزن دارند. توجه داشته باشید که چرخهای یک خودروی سواری با سرعت 120 کیلومتر بر ساعت حدودا 14 بار در هر ثانیه در حال چرخیدن هستند و عدم توزیع جرم به صورت متوازن به مقدار 20 گرم میتواند مشکلات زیادی در عملکرد سیستم فنر بندی و فرمان ایجاد کند. لذا بالانس نمودن چرخها به صورت دورای یکی از راه حل های بسیار مناسب برای جلوگیری از لاستیک سایی خودرو است. یکی از عوامل تاثیر گذار در بالانس بودن چرخهای خودرو توجه نمودن به علائم موجود در روی تایر و رینگ خودرو است. بدین صورت که تولید کنندگان تایر و رینگ محصولات خودرا از لحاظ بالانس دینامیکی مورد بررسی قرار میدهند و نقاطی را برای توزیع مناسب وزن بین تایر و رینگ با رنگ های زرد و قرمز مشخص میکنند که این نقاط باید در راستای هم و یا در راستای والو قرار گیرند تا بین رینگ و تایر کمترین نامتوازنی ایجاد شود.
فنر بندی
فنرهای خودرو با جذب ضربه های ناشی از دست اندازها جاده باعث سواری لذت بخش و نرم خواهد شد. اما فنر ها از قطعات متعددی تشکیل شده که باعث همراستایی چرخها و یاتاقانهای آنها و بوش و میله تعادل و بازوهای کنترل فنر خواهد شد . لذا عدم این همراستایی باعث فرسایش و خرابی قسمت های دیگر نظیر لاستیک ها و خود فنر های اصلی خواهد شد.
جلو بندی
یکی از عوامل شایع در ایجاد لاستیک سایی وجود ایراد در قسمت جلوبندی خودرو است.جلوبندی خودرو شامل اجزا مختلفی از جمله فنر،کمک فنر،سیبک،بوش،طبق و … میباشد که وظیفه فرمان پذیری چرخ های جلو را به عهده دارند و وجود عیب در هر یک از آنها میتواند مستقیما در ایجاد لاستیک سایی تاثیر گذار باشد.
تصادف و آسیب دیدگی شاسی خودرو
اکثر بخش‌های جلوبندی با قطعه‌ای بزرگ به نام رام ارتباط دارند. رام یک صفحه بسیار قطور و بلند است که به سر دو شاسی جلو متصل میشود. زمانی که خودرو تصادف سنگین داشته باشد، حتی اگر ظاهر آن را تعمیر کرده باشند، باز هم امکان دارد رام و سرشاسی‌ها دقیق سر جای خود نباشند. حتی چند میلی‌متری تفاوت اندازه در دو سر شاسی، باعث انحراف رام و در نتیجه خرابی زودهنگام جلوبندی میشود. در این موارد است که حتی با چندین بار تعویض جلوبندی، باز هم لاستیک سایی خودرو ادامه خواهد داشت. در چنین مواقعی باید به یک صافکار خبره مراجعه کنید و از او بخواهید که فاصله دو سرشاسی را اندازه بگیرد.
اگر شاسی خودروی شما آسیب دیده باشد، می‌توانید با استفاده از جک‌های روغنی مخصوص، سرشاسی عقب رفته را سر جای خود برگردانید و سپس جلوبندی را تعمیر کنید.
نکاتی برای جلوگیری از لاستیک سایی
تایرهای اتومبیل را بطور مرتب بررسی کنید
برخی از رانندگان اتومبیل را تنها برای رانندگی خریداری می کنند و این اولین اشتباه در نگهداری از اتومبیل است. اولین نکته ای که ما برای مراقبت از چرخ های اتومبیل در نظر داریم، بررسی منظم تایرهای اتومبیل در طی برنامه ای مشخص می باشد. از این رو می توانید میزان کاهش آج لاستیک را به مرور مشاهده کنید و در صورت کاهش آج باید آنرا فورا تعویض کنید تا مشکلی برای شما رخ ندهد.
اطمینان از فشار مناسب تایر در فصل های مختلف
بطور کلی توصیه می شود هر چند ماه یکبار میزان باد لاستیک اتومبیل خود را چک کنید. اما شما موظف هستید پس از آغاز هر فصل میزان باد لاستیک خود را در مکانیکی ها تغییر دهید و علت اصلی آن هم انقباض و انبساط باد درون تیوب به دلیل سرما و گرما می باشد که اگر میزان نباشد، ممکن است دچار مشکل شوید.
در صورت وجود دفترچه راهنما آنرا مطالعه کنید
اغلب کارخانه هایی که در زمینه تولید لاستیک فعالیت دارند، پس از بسته بندی لاستیک، دفترچه راهنمایی را ارائه می دهند تا کاربران بتوانند هرچه آسان تر از میزان باد کردن لاستیک در مدت زمان های مختلف آگاه شوند.
برای مثال اگر لاستیک شما بیش از حد باد شود، نسبت به مقاومت آن ممکن است بیشتر و بیشتر در خطر ترکیدن قرار گیرد که این می تواند منجر به هزینه اضافه شود.
با سرعت زیاد رانندگی نکنید
بطور کلی زمانیکه شما با سرعت غیر مجاز رانندگی می کنید، کنترل اتومبیل سخت تر می شود و شاید این گونه فکر کنید که این چگونه می تواند به لاستیک اتومبیل آسیب برساند؟
نکته قابل توجه اینجا است که وقتی شما با سرعت زیاد حرکت می کنید، زمان ترمز گرفتن، اصطکاک زیادی میان لاستیک و زمین ایجاد خواهد شد که در نتیجه لاستیک ها برای ایستادن، به میزان زیادی بر روی زمین ساییده خواهند شد و این گونه عمر لاستیک کمتر و کمتر خواهد شد.
بنابراین توصیه می شود حتما با سرعت مطمئنه حرکت کنید تا هم بتوانید اتومبیل را هرچه بهتر کنترل کنید و هم اصطکاکی میان لاستیک و زمین صورت نگیرید.
جابجا کردن چرخ های جلو و عقب
لاستیک های جلو برای ترمز با استفاده از دیسک و لنت استفاده می شوند و لاستیک های عقب نیز برای ترمز دستی استفاده می شوند. بنابراین لاستیک های جلو ممکن است در مدت زمان کمتری میزان آج بیشتری را نسبت به لاستیک های عقب از دست دهند.
از این رو توصیه می شود با مشورت تکنسین های این زمینه لاستیک ها عقب و جلو را سالانه دوبار جابجا نمایید تا این گونه عمر لاستیک ها افزایش یابد.
از تایر یدک مطمئن باشید!
ممکن است برای هر یک از ما پیش بیاید که به دلیل مشغله فراوان بطور ناگهانی مشاهده کنیم که تایر اتومبیل ما از بین رفته است و رانندگی با آن می تواند برایمان دردسرساز شود.
از این رو در این مواقع فورا لاستیکی که کمترین میزان آج را دارد، با استفاده از تایر یدک موجود تعویض کنید و از آن برای رسیدن به نزدیک ترین مکانیکی بروید و لاستیک های از بین رفته را تعویض نمایید.
